روزنامه ایران
1396/10/27
قانون هوای پاک را به هر قیمتی اجرا خواهیم کرد
با گذشت نزدیک به 20 سال از نامگذاری 29 دی ماه بهعنوان روز هوای پاک، اما هوای پاک همچنان رؤیای دست نیافتنی ساکنان بسیاری از شهرهای بزرگ کشور است. آلودگی هوا ناشی از احتراق ناقص سوخت، نه تنها کمتر نشده که اکنون چندسالی است معضل گرد و غبار ناشی از گسترش بیابانهای کشور بهدلیل مشکلات مدیریت در بخش آب و کشاورزی افزوده شده و زندگی سالم در شهرهای بزرگ را تقریباً غیر ممکن کرده است. حالا درآستانه روز هوای پاک رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با انتقاد ازاجرایی نشدن قوانین بهدلیل رفتارهای رانت گونه میگوید: در صورت تصویب آییننامههای قانون هوای پاک در هیأت وزیران به هر قیمتی این قانون را در کشور اجرایی میکنیم. عیسی کلانتری در نشست تخصصی نحوه اجرایی کردن قانون هوای پاک گفت: هوای پاک بر اثر وجود یک مجموعه شرایط ایجاد میشود. این شرایط اگر اعمال شود ممکن است داد همه در بیاید. هوای پاک قطعاً حق مردم است. قبل از حق هستهای حق هوای پاک اولویت دارد. آب پاک هم همین طور. او با اشاره به اینکه محیط زیست کشور وضعیت مناسبی از لحاظ آلودگی هوا، آلودگی آب و آلودگی خاک ندارد، گفت: کشوری که با قوانین رانتی بخواهد زندگی مردم را تنظیم کند نمیتواند عملکرد مناسبی داشته باشد. حمایتهای بی حد و حصر رانتگونه از تولید داخلی به هر قیمتی حتی به قیمت جان مردم مشکلات بسیاری برای ما ایجاد کرده است. او تصریح کرد: وقتی که یک گروه اندک برای جامعه تصمیم میگیرند پیامد آن به هم ریختن وضع زندگی مردم است. ممکن است زیاد از مردم حرف بزنیم و ادعا کنیم دنبال عملی کردن خواستههای مردم هستیم ولی وقتی رانتهای اقتصادی پیش میآید مردم فراموش میشوند.
معاون رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه قانون هوای پاک تا حدودی تکالیف را روشن کرده است، گفت: تا حدودی با همکاران در این زمینه به تفاهم رسیدهایم که بهدلیل محدودیت شدید بودجه در دولت و سازمان محیط زیست نمیتوانیم در این سازمان کارهای پرهزینه انجام دهیم بنابراین باید با اولویت، هزینه کرد را با بیشترین بازدهی اعمال کنیم. کلانتری اظهار کرد: اجرای قانون هوای پاک فریاد هر خودروساز، اتحادیه، صنف و کارخانهای را هم بلند کند این قانون را اجرایی خواهیم کرد. همکاران من در سازمان حفاظت محیط زیست باید خود را برای یک رودررویی بزرگ برای اجرای قانون هوای پاک آماده کنند.
گازوئیل توزیعی در مشهد و اصفهان غیراستاندارد است
کلانتری افزود: وزارت نفت اعلام میکند که نمیتواند گازوئیل استاندارد تولید کند و میگوید گازوئیل استاندارد وارد کنید. او با اشاره به ضرورت تأمین سوخت استاندارد برای خودروهای دیزلی اظهار کرد: برای خرید و نصب فیلتر دوده روی وسایل نقلیه دیزلی چند میلیون تومان هزینه میشود اما چون سوخت نامناسب است این فیلتر درعرض ۲۴ ساعت از بین میرود. متأسفانه در شرایط حاضر گازوئیل توزیعی در مشهد و اصفهان غیر استاندارد است. کلانتری تأکید کرد: در شرایطی که وزارت نفت نمیتواند گازوئیل استاندارد تولید کند اصلاً نباید گازوئیل تولید کند. دو سوم آلودگی شهرهای بزرگ از جمله تهران مربوط به خودروهای گازوئیل سوز فرسوده است. این خودروها باید جایگزین شوند. در حال حاضر شاهد تردد کامیونهای ۴۵ ساله در تهران هستیم.
اعتبارات مقابله با گرد و غبار معلق شد
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مورد گرد و غبار نیز گفت: برای مقابله با گرد و غبار مبالغی پیشبینی شده بود که فعلاً معلق شده است. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با اشاره به تردد ۶۰ هزار کامیون فرسوده و ۳۴۰۰ خودروی شرکت واحد در تهران اظهار کرد: ۵۵ درصد خودروهای شرکت واحد، فرسوده و آلاینده است. طی سالهای گذشته حتی زمانی که نفت ۱۲۰ دلاری فروخته میشد هیچ سرمایهگذاری در این موارد نشد بنابراین در حال حاضر شاهد بروز این وضعیت در تهران هستیم.
بودجه محیط زیست 4 برابر شورای نگهبان 12 نفره است
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به کمبود بودجه این سازمان افزود: بودجه سازمان حفاظت محیط زیست نصف بودجه سازمان دامپزشکی و یک سوم بودجه سازمان جنگلهاست. به گفته او بودجه سازمان محیط زیست ۲.۵ برابر بودجه مجمع تشخیص مصلحت نظام و چهار برابر شورای نگهبان ۱۲ نفره است. در چنین شرایطی باید راندمان را بالا ببریم و با پول کم محیط زیست کل کشور را مدیریت کنیم.
نیمنگاه
کلانتری : وزارت نفت اعلام میکند که نمیتواند گازوئیل استاندارد تولید کند و میگوید گازوئیل استاندارد وارد کنید
دو سوم آلودگی شهرهای بزرگ از جمله تهران مربوط به خودروهای گازوئیل سوز فرسوده است. این خودروها باید جایگزین شوند. در حال حاضر شاهد تردد کامیون های ۴۵ ساله در تهران هستیم
بودجه سازمان حفاظت محیط زیست نصف بودجه سازمان دامپزشکی و یک سوم بودجه سازمان جنگلهاست. همچنین بودجه سازمان محیط زیست ۲.۵ برابر بودجه مجمع تشخیص مصلحت نظام و چهار برابر شورای نگهبان ۱۲ نفره است
نمیتوانیم آمار دقیق را اعلام کنیم
فریبا خاناحمدی
هر سال با نزدیک شدن به پاییز و زمستان آمارهای تکاندهنده و متفاوتی از مرگهای ناشی از آلودگی هوا از سوی رسانهها منتشر میشود که اغلب این آمارها نه تنها پایه علمی ندارند بلکه کاملاً بهصورت غیر کارشناسانه و متناقض از سوی برخی مسئولان اعلام میشود. محاسبه دقیق تعداد مرگ و میرهای منتسب به آلودگی هوا در ایران بهدلیل نداشتن مطالعه «کوهورت» و شاخص «خطر نسبی» امکان پذیر نیست. مبنای علمی ارائه هر گونه آمار در ایران در این زمینه براساس مطالعات مؤسسه بینالمللی «بار بیماریها» در امریکا است و به گفته سرپرست گروه سلامت هوا وزارت بهداشت، تنها مرجع رسمی اعلام مرگ و میرهای منتسب به آلودگی هوا وزارت بهداشت است و هر گونه اعلام آمار در این زمینه غیرعلمی و غیررسمی است. نتایج تحقیقی که مؤسسه بینالمللی «بار بیماریها» در مورد آلودگی هوا و مرگ و میرهای ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی، تنفسی و سکتههای مغزی و سرطانها در ایران انجام داده، نشان میدهد ارتباط معناداری بین مرگ و میرهای ناشی از بیماریهای فوق با آلودگی هوا وجود دارد و آمار بالای ایست قلبی بین شهروندان تهرانی که چندی پیش از سوی سازمان بهشتزهرا(س) اعلام شد گویای افزایش میزان آلایندههای زیست محیطی و بهدنبال آن مرگ و میرهای منتسب به ذرات کمتر از 2.5میکرون در پایتخت است. در همین زمینه و به بهانه 29 دی «روز هوای پاک» با دکتر عباس شاهسونی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و سرپرست گروه سلامت هوای معاونت بهداشت وزارت بهداشت پیرامون نتایج بررسی علمی ارتباط بین بیماریهای تنفسی، قلبی عروقی و سرطانها با ریزگردها و آمار دقیق و رسمی مرگ و میرهای منتسب به آلودگی هوا در ایران، گفتوگو کردهایم که در زیر میخوانید:
براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی روزانه 8 هزار نفر در دنیا بهخاطر آلودگی هوا جانشان را از دست میدهند. در ایران هم مطالعات اپیدمیولوژی نشان میدهد از هر 10مرگ، یکی بر اثر آلودگی هوا است. آیا تحقیقی در ارتباط بین اپیدمیولوژی و آلودگی هوا انجام شده است؟
رئیس کمیسیون عمران شورای شهرتهران دو ماه پیش اعلام کرده بود هفتهای 500 نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا میمیرند. اولاً بگذارید این مسأله را باز کنم، ما مرگی بهصورت دقیق بهخاطر آلودگی هوا نداریم، اینکه بگوییم این فرد حتماً بهخاطر آلودگی هوا فوت کرده، نداریم. بلکه مرگ منتسب به آلودگی هوا داریم یعنی مرگ فرد به علت آلودگی هوا نسبت داده میشود. نمیتوانیم بگوییم فردی که فوت میکند صددرصد بهخاطر آلودگی هوا مرده است. این فرد وقتی در معرض آلودگی هوا قرار میگیرد خطر نسبی مرگش افزایش پیدا میکند و اگر این فرد در هوای تمیز زندگی میکرد عمرش طولانیتر میشد ولی با قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا احتمال مرگش افزایش پیدا میکند. به همین خاطر در روزهایی که آلودگی هوا ایجاد میشود توصیه وزارت بهداشت این است که مردم در معرض آلودگی هوا قرار نگیرند بویژه کسانی که بیماری تنفسی دارند و سالخوردهاند.500 نفر مرگ طبیعی در هفته نداریم. مرگها یا ناشی از حوادث در اثر تصادفات، خودکشی، مسمومیت و سوختگی و پرت شدن از ارتفاع و... هستند یا اینکه در اثر بیماری قلبی و تنفسی و... که منجربه مرگ طبیعی میشوند. بنابراین تقاضا داریم و حتماً در گزارشها قید کنید هر مسئولی در حوزه تخصصی خودش اظهار نظر کند. اظهار نظرهای اینگونه باعث تشویش افکارعمومی میشود.
آیا آماری داریم که نشان دهد مرگهای منتسب به آلودگی هوا در چند سال اخیر بهخاطر افزایش اتومبیلها، ریزگردها و پدیده وارونگی دما رو به افزایش است؟
مرگ منتسب به آلودگی هوا فقط مربوط به ایران نیست. سازمان بهداشت جهانی در آخرین گزارش خود اعلام کرده 7.2 میلیون نفر مرگشان منتسب به آلودگی هوای بیرون و داخل خانه است. مثلاً چین بیش از یک میلیون در سال مرگ منتسب به آلودگی هوا دارد. در خاورمیانه نیز مصر بهخاطر جمعیتش آمار بالایی دارد. آخرین گزارش سالانه بانک جهانی درباره شاخص های توسعه انسانی کشورها میگوید از هر 10 مرگ در دنیا یک مرگ منتسب به آلودگی هوا است. در کشورهای در حال توسعه از هر 9 مرگ یک مرگ منتسب به آلودگی هوا ثبت شده است. بالاخره در این شهر 8 میلیون و 700 هزار نفر زندگی میکنند و روزانه 3 میلیون تردد میکنند، 3 میلیون اتومبیل و در کنار اینها تعداد زیادی موتورسیکلت داریم، قطعاً آلودگی هست و مرگ منتسب به آن هم زیاد است. آخرین گزارش منتشر شده از سوی سازمان بهداشت در سال 2017 نشان میدهد، 23 درصد یا تقریباً یک چهارم از مرگهایی که در دنیا اتفاق میافتد مربوط به عوامل محیطی است. در دنیا سالانه 56 میلیون مرگ داریم. برآورد سازمان بهداشت جهانی ایناست که 12.6درصد از این مرگها مربوط به عوامل محیطی است. آخرین آمار سال 2014 که سازمان بهداشت جهانی بهطور میانگین در ایران محاسبه کرده و 2016 ارائه شده مرگ منتسب به آلودگی هوا 26 هزار و 267 نفر بود. البته روی این تعداد هم بحث است.
سازمان بهداشت جهانی عدد 26هزار و 267 مرگ در سال بهخاطر آلودگی هوا را چگونه محاسبه میکند؟
ما در ایران در برخی از شهرها ایستگاه سنجش آلودگی هوا داریم. سازمان بهداشت بر اساس مدلسازیهایی میگوید غلظت ذرات معلق 2.5 میکرون در ایران 42 میکروگرم برآورد کرده است. البته تعمیم این عدد به کل کشور ایران صحیح نیست. حد رهنمود سازمان بهداشت جهانی 10 میکروگرم است.
پس میتوان گفت غلظت ذرات معلق 2.5 میکرون در ایران 4 برابر حد مجاز جهانی است؟
نه. غلظت ما بالا است اما 4 برابر نیست. آیا مثلاً در شمال کشور یا اردبیل و شمالغرب کشور غلظت آلایندهها بیشتر از 4 برابر است. این درست نیست.
یعنی شما آمارهای سازمان بهداشت جهانی را قبول ندارید؟
با این غلظت نه. چون آنقدر غلظت بالا نیست.
اگر غلظت آلایندهها را در اهواز و شهرهای آلودهای مثل تهران حساب کنیم میبینیم این عدد خیلی هم دور از ذهن نیست؟
نتایج اهواز را نمیتوان به کل کشور تعمیم داد.آن چیزی که سازمان محیط زیست سالانه از ایستگاه سنجش به ما ارسال میکند و ما هم گزارش را تجزیه و تحلیل میکنیم میانگینش سه برابر حد رهنمود سازمان بهداشت جهانی است. این فقط در شهرهایی است که میزان آلایندگیاش زیاد است، جاهایی که آلودگی هوا و ریزگرد و ایستگاه سنجش آلاینده هوا داریم. بنابراین غلظت ذرات معلق در بعضی از شهرها از جمله اهواز را نمیتوان به کل کشور تعمیم داد و طبق آن مرگها منتسب به ذرات معلق را محاسبه نمود بلکه باید در هر شهر به تعداد کافی و با جانمایی مناسب ایستگاه سنجش وجود داشته باشد و پس از اعتبارسنجی دادهها مرگهای منتسب به آلایندههای هوا محاسبه شود.
افزایش اتومبیلها، سوخت غیراستاندارد و وارونگی دما همگی در دهههای اخیر بهطور چشمگیری در کشور افزایش یافته بفرمایید گزارشهای وزارت بهداشت افزایش مرگهای منتسب به آلودگی هوا را تأیید میکنند؟
اولاً که مسئول آلودگی هوا همه ما هستیم. یک نفر نیست.بیش از 8 میلیون و 600 هزار نفر در شهر تهران زندگی میکنند، تک تک این افراد در آلودگی هوا نقش دارند. این آلودگیها که خودشان ایجاد میکنند باعث مرگشان میشود. گزارشی که مؤسسه بینالمللی «بار بیماریها» در امریکا اعلام کرده نشان میدهد تعداد مرگهای منتسب به آلودگی هوا در کل دنیا افزایش داشته است، در ایران هم زیاد شده چون جمعیت افزایش پیدا کرده است. اما بروز مرگ منتسب به آلودگی هوا در هر 100 هزار نفر جمعیت در کل دنیا کاهش داشته، در ایران هم همینطور است.
آخرین آمار مرگ و میرهای منتسب به آلودگی هوا در ایران مربوط به چه زمانی است؟
آخرین آمار ما برای سال 94 است، البته آمارهای 95 هم محاسبه شده است که البته نمیتوانیم بگوییم و پس از تأیید رسمی اعلام میشود.
این همه مقاومت در برابر اعلام نشدن آمار دقیق و رسمی مرگ و میر مربوط به آلودگی هوا از سوی وزارت بهداشت را واقعاً درک نمیکنم.
اولاً این را باید مد نظر داشته باشید که هیچ وقت پزشکی قانونی اعلام نمیکند مرگ یک نفر بهخاطر آلودگی هوا بوده بلکه ما مرگ منتسب به آلودگی هوا را که تعداد مرگها منتسب به ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون در ایران از 1990 تا 2015 و از سوی مؤسسه HEI در امریکا انجام شده مرگ منتسب به آلودگی هوا میدانیم. سال 2015، 33هزار و 300 مرگ منتسب به آلودگی هوا در ایران برآورد شده است. اما این نکته را هم باید در نظر بگیریم که جمعیت کشور ما در 25 سال گذشته افزایش زیادی داشته است بنابراین تعداد مرگهای منتسب به آلودگیها افزایش داشته است اما تعداد بروز مرگ منتسب به آلودگی هوا در هر 100هزار نفر کاهش پیدا کرده است.
25 سال پیش چه تعداد بوده است؟
سال 1990 تقریباً 21هزار نفر مرگ منتسب به آلودگی هوا برآورد شده است.البته 25 سال پیش ما ایستگاه سنجش آلودگی هوای درست و حسابی در کشور نداشتیم، اینها براساس مدلسازی بهدست آمده است. در تهران از سال 90 ذرات پیام 2.5 را سنجش میکنیم. بنابراین این اعدادی که از سوی مؤسسه HEI ارائه شده است براساس برآورد غلظت در کشور ایران بوده است که همینطور که قبلاً ذکر شد تعمیم غلظتهای بالا بهعنوان مثال 42 میکروگرم در متر مکعب به کل کشور ایران صحیح نیست. بنابراین باید این نکته را مدنظر داشت که این اعداد برآورد صحیحی نیست.
لطفاً آمارها را به تفکیک از سال 2000 تا 2015 بفرمایید.
سال 2000 به رقم 23 هزار رسیده است.2005 به 26 هزار نفر افزایش یافته 2010، 31 هزار و 500 نفر و 2015 هم 33هزار و 300 نفر مرگ منتسب به آلودگی هوا از سوی مؤسسه «بار بیماریها» در ایران گزارش شده است.
البته وظیفه ذاتی وزارت بهداشت این است مرگهای منتسب و اثرات بهداشتی آلودگی هوا بر سلامت انسان را محاسبه و بررسی کند ولی از سال 94 اعلام آمار از سوی هیأت دولت رسمیت پیدا کرد ما هم آمارهای سال 94 را به هیأت دولت دادهایم اما آمارهای سال 95 هنوز در کشور نهایی نشده است.
اما در هر حال میزان مراجعه بیماران به اورژانسهای شهر تهران بهدنبال آلودگی هوا در سال 95 و حتی 96 زیاد بوده است. بنابراین خیلی دور از ذهن نیست که بسیاری از بیماران قلبی و تنفسی در مواقعی که آلودگی ذرات معلق 2.5 میکرون بیش از حد مجاز اعلام میشود دچار ایست قلبی شدهاند؟
افزایش مرگها به علت زیاد شدن جمعیت بوده است. اما در هر حال نرخ بروز مرگ و میر کاهشی بوده است.
یعنی آمار در سال 95 نسبت به سال 94 که 33 هزار و 300 نفر مرگ منتسب به آلودگی هوا در ایران داشتهایم، چقدرافزایش پیدا کرده است؟
ما ایستگاههای سنجش شهرها را بررسی میکنیم. در تهران تقریباً تعداد موارد مرگ و میر ثابت بوده است چون غلظت آلایندهها در 95 نسبت به 94 به میزان جزئی افزایش داشتهایم. سال 94، 12 هزار و 894 نفر مرگ منتسب به آلودگی هوا را در 25 شهر کشور ثبت کردهایم. سال 95 هم 4 هزار و 810 مورد مرگ در این زمینه در تهران داشتهایم.
چگونه مرگ منتسب به آلودگی هوا را محاسبه میکنیم؟
برای محاسبه مرگ منتسب چند پارامتر داریم که عبارتند از: جمعیت شهر، غلظت میانگین سالانه ذرات، بروز مرگ(تعداد موارد مرگ بهطور طبیعی است که از سوی دفتر آمار و فناوری وزارت بهداشت محاسبه میشد) و خطر نسبی که براساس مطالعات «کوهورت» بهدست میآید و البته در ایران هیچ مطالعهای برای محاسبه خطر نسبی انجام نشده است. در مطالعات «کوهورت» خطر نسبی مرگ در افرادی که در معرض آلایندههای هوا بودهاند نسبت به افرادی که در معرض آلودگی هوا نبودهاند محاسبه میشود. به تازگی یکسری مطالعات «کوهورت» در ایران شروع شده و شاید 5 سال دیگر خطر نسبی در ایران دقیق محاسبه شود. سازمان بهداشت جهانی خطر نسبی را برای ایران ارائه داده که قابل استناد است ولی نمیتوان گفت صددرصد دقیق است.
اگر یکی از ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماریهای قلبی و تنفسی و سرطانها را آلودگی هوا در نظر بگیریم آیا میتوان گفت آلایندهها در ژنها اختلال ایجاد میکنند؟ مطالعهای در این زمینه داریم که نشان دهد آلودگی هوا بهطور مستقیم قلب و ریه را مورد تهاجم قرار میدهد؟
ذرات معلق هوا باعث افزایش ریسک انفارکتوس قلبی، سکته مغزی، آریتما و تشدید نارسایی قلبی در افراد مستعد در ارتباط است؛ همچنین ذرات معلق هوا با تخریب اندوتلیال و کاهش قطر عروق خونی، افزایش فشار خون، التهاب سیستمیک و پاسخهای استرس اکسیداتیو و پیشروی آترواسکلرزیس در ارتباط است. ذرات معلق هوا عمدتاً از طریق سه مسیر (تغییر در عملکرد خودکار قلب، رهاسازی واسطههای التهابی و اکسیداتیو از ریهها به داخل سیستم گردش خون پس از استنشاق ذرات و انتقال ذرات بسیار ریز و اجزای محلول ذرات به داخل سیستم گردش خون سبب بیماریهای قلبی و عروقی میشوند.
اغلب سلولهای سرطانی در طول یک بازه زمانی تقریباً طولانی ایجاد میشوند چگونه آلودگی هوا را به سرطانها هم ربط میدهیم؟
تحقیقات نشان داده آلودگیها در ایجاد سرطانها تأثیر میگذارد طبق محاسبهای که مؤسسه بار بیماریها انجام داده 16.5 درصد از سرطانهای ریه ناشی از آلودگی هوا بوده است.
چند درصد از مرگهای ناشی از بیماریهای قلبی و تنفسی بهخاطر هوای آلوده بوده است؟
در ایران تحقیق مستندی در این زمینه نداریم. مطالعات هم هزینهبر و هم زمانبر هستند در کشور در حال توسعه ما بهخاطر افزایش مطالبهگری و آگاهی مردم مطالعات تازه شروع شده ولی بسیار نوپا هستند. طبق تحقیق مؤسسه «بار بیماریها» 27 درصد از مرگهای بیماریهای انسداد ریوی COPDبه علت مواجهه با ذرات معلق پیام 2.5 است.
اگر آلودگی هوا را بهعنوان یک ریسک فاکتور در نظر بگیریم چندمین عامل مرگ و میر در نظر گرفته میشود؟
بعد از فشار خون(11 میلیون مرگ)، دود سیگار(6 میلیون و 200 هزار مرگ)، قند خون(5 میلیون مرگ) و کلسترول (4.2 میلیون مرگ) به ترتیب آلودگی هوا و مواجهه با ذرات معلق که باعث 4.2 میلیون مورد مرگ در دنیا میشود پنجمین علت مرگ در تمام گروههای سنی و جنسی است.حتی نمک بهعنوان عامل خطر مهم ابتلا به بیماریهای قلبی در رتبه ششم قرار دارد. آلودگی هوای خانگی دهمین عامل خطر مرگ است.بهطور کلی در دنیا مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق 2.5 میکرون مسئول 17.1 درصد مرگهایی است که به علت بیماریهای ایسکمیک قلب اتفاق میافتد. 14.2 درصد از سکته مغزی و 27.1 درصد انسداد مزمن ریوی بهخاطر مواجهه با ذرات معلق 2.5 پیام هستند.
چگونه میتوان تفکیک کرد که موارد ابتلا به بیماری و مرگ و میر فقط در اثر مواجهه با ذرات معلق 2.5 پیام است؟ یعنی گازهای سمی موجود در هوای آلوده منجربه مرگ نمیشوند؟
ذرات بزرگتر از 10 میکرون وارد ریهها نمیشود. بعد از ذرات معلق 2.5 پیام ازن داریم بین همان ریسک فاکتورها سیوسومین عامل خطر ازون است. گازهای COو NO2 و SO2 را داریم. پیامد هر کدام از این آلایندهها متفاوت است. هر چند عوارضشان باهم همپوشانی دارد. در شهر تهران و کلانشهرها مشکلمان ذرات ریز معلق است هر چند در تابستانها به خاطر ازون و NO2 مشکل داریم.
تحقیقی دارید که نشان دهد میزان مراجعه به اورژانس در شرایط اضطرار و هشدار زیاد میشود؟
ما یک مرگ و یک مراجعه بیمارستانی داریم وقتی آلودگی هوا افزایش پیدا میکند در روزهایی که وضعیت اضطراری میشود و ناسالم برای همه اعلام میشد مراجعه بیمارستانی بویژه بیماران زمینهای قاعدتاً زیاد میشود. البته بار روانی هم تأثیر دارد چون هر کسی هر مشکلی دارد به آلودگی هوا ربط میدهد. محاسبه مرگهای منتسب به هوای آلوده را توضیح دادم اما وقتی شاخص هوا بالاتر از 150 ناسالم برای همه عنوان میشود یعنی بار مراجعه هم زیاد میشود. بهخاطر همین وزارت بهداشت هشدار میدهد. بهطور کلی همیشه وقتی غلظت آلایندهها افزایش پیدا میکند مرگهای ناشی از آن زیاد میشود.
آلودگی هوا چقدر هزینههای نظام سلامت را افزایش میدهد؟
خیلی زیاد. مثلاً زمانی که به شرایط هشدار میرسیم میزان مراجعات بیماران دو برابر میشود. با اجرای طرح تحول سلامت هم میزان پرداختی بیمار کم شده و بار مالی زیادی به سیستم وارد میشود. بار بیماریهایی که منتسب به آلودگی هوا مؤسسه «بار بیماریها» برای ایران محاسبه کرده781300 سال عمر از دست رفته است. بهعنوان مثال در کشور هند مرگ منتسب به آلودگی هوا 21 میلیون و 780 هزار سال است.
بار اقتصادی آلودگی هوا که فقط در مطالعه پایلوت در کرج داشتهایم نشان میدهد، هزینه مستقیم به علت بیماری قلبی و تنفسی منتسب به آلایندههای 2.5 پیام در شهر کرج که به سیستم بهداشت و درمان در یک سال 95وارد کرده 11 میلیارد ریال بوده است. کل هزینههای مستقیم و غیر مستقیم مرگ در شهر کرج 152 میلیارد تومان بوده است. در واقع بخش اصلی مربوط به هزینه مرگ بوده است.
براساس گزارشهای بانک جهانی که سال 2016 منتشر شده کل هزینه آسایش از دست رفته در ایران 30میلیارد دلار است و درآمد از دست رفته هم بهخاطر عود بیماریهای تنفسی و قلبی 1471 میلیون دلار است.
چرا وزارت بهداشت در موقعی که شاخص آلودگی هوا زیاد میشود تنها به هشدارها بسنده میکند؟ اصولاً وزارت بهداشت چه نقشی در کمینه و کارگروه کاهش آلودگی هوا دارد؟
طبق قانون تشخیص و اعلام شرایط اضطرار با وزارت بهداشت است. اگر شاخص کیفیت هوا به 150 تا 200 برسد اضطرار سطح پایین و ناسالم برای همه است و 200 به بالا اضطرار سطح بالا است که خیلی ناسالم است. وظیفه وزارت بهداشت اعلام این شرایط است. با توجه به غلظت آلودگی هوا که سازمان محیط زیست سنجش میکند این ارقام را به وزارت بهداشت میفرستد. وزارت بهداشت شاخص کیفیت هوا را طبق دستورالعمل محاسبه میکند. وزارت بهداشت بهعنوان عضو اصلی کمیته اضطرار همیشه بر ضرورت کاهش مواجهه مردم با آلودگی هوا تأکید داشته است اما تصمیمات در این کمیته جمعی و با نظر استاندار اخذ میشود. با توجه به پیشبینی هواشناسی تأکید وزارت بهداشت کاهش مواجهه با ریزگردها است. ما دو راه داریم یا باید غلظت را کم کنیم یا مواجهه را کاهش دهیم.
کارخانههای صنعتی که هر روز هم به بافت تهران نزدیک میشوند پیوست سلامت دارند تا طبق قانون میزان تولید آلایندههایشان را کنترل کنند؟
طبق قانون برنامه پنجم توسعه نخستین بار ارزیابی اثرات بهداشتی در پیوست سلامت الزامی شده است ولی مدت زمان زیادی از تصویب و اجرای آن نمیگذرد. البته قبل از پیوست سلامت گزارش ارزیابی زیست محیطی داشتهایم که با یکسری معیارهایی مجوز میگیرند. البته این را هم بگویم که بافت شهری به حاشیه و کارخانهها چسبیده است. با افزایش جمعیت شهرک سازیهای زیادی اتفاق افتاده است. بنابراین توسعه زیاد کلانشهرها از جمله تهران هم باعث گسترش شهر به سمت مناطق صنعتی بخصوص در منطقه 21 و 22 شده است.
سایر اخبار این روزنامه
دستورالعمل اجرای زنده بانوان نوازنده تدوین میشود
هجوم به روحانی با استناد به تحریف خودساخته
انزوای امریکا در عصر «پسا برجام»
108 میلیارد دلار قرارداد ، 2 سال پس از برجام
قدس بلاشک پایتخت فلسطین است
تقویت مردم سالاری مهمترین راهبرد در تقابل با غرب است
ناگفته های حادثه نفتکش <سانچی>
قانون هوای پاک را به هر قیمتی اجرا خواهیم کرد
فرصتها و محدودیتهای دیپلماسی درعصر «پسابرجام»
بازدید از اوین، گذر از ابهامات
آزادی تمامی دانشجویان بازداشتی دانشگاه تهران
سردار سلامی: سپاه نهاد سیاسیکار نیست
گفتوگوی تلفنی ظریف و لاوروف